De Binckhorst: Van Industrieel Hart tot Bruisende Toekomst (1970-2000)
Welkom in de Binckhorst: Meer dan alleen bakstenen en beton! Als je overweegt je in de Binckhorst te vestigen, of gewoon nieuwsgierig bent naar dit unieke stukje Den Haag, dan ben je hier aan het juiste adres. Vergeet de stoffige geschiedenisboeken, want we nemen je mee op een informele tour door het verleden van de Binckhorst, een wijk met een rauw randje en een verrassend verhaal.
Het Industriële Hart (1970-2000)
Stel je voor: de Binckhorst, tussen 1970 en 2000, was hét industriële kloppend hart van Den Haag. De naam komt van het eeuwenoude Kasteel De Binckhorst. De ligging was superstrategisch, zo dicht bij het centrum van Den Haag en met directe aansluiting op belangrijke snelwegen zoals de A12/Utrechtsebaan en het spoorwegnetwerk.
Ideaal voor bedrijven die afhankelijk waren van efficiënt transport, en dat verklaart waarom het zo'n dominante industriële zone werd. De sfeer? Die werd vaak omschreven als "ruig, stoer en rauw". En weet je wat leuk is? De gemeente wil die unieke industriële identiteit behouden, zelfs nu de Binckhorst verandert in een moderne stadswijk. Dat maakt het anders dan de doorsnee woonwijken van Den Haag.
Van Zware Jongens tot Creatieve Broedplaatsen
Tussen 1970 en 2000 was de Binckhorst een mix van zware industrie en nieuwe kantoortypes. Enkele voorbeelden van de bedrijvigheid:
- De Gemeentelijke Gasfabriek, ooit het grootste industriële complex van Den Haag. Hoewel de fabriek voor 1970 zijn primaire functie verloor, bleef de vervuiling een aanzienlijk probleem voor herontwikkeling.
- Gespecialiseerde industriële bedrijven zoals Boelaars, L.Th. & Zonen, de eerste clichéfabriek van de stad, actief tot 1970.
- Grote bouwbedrijven zoals de Bataafsche Aanneming Maatschappij (BAM), die hier klein begonnen en uitgroeiden tot een internationaal bedrijf.
Naast deze grote spelers vond je er ook talloze kleinere ondernemingen, zoals loodsen en garagebedrijven, die je nu nog steeds ziet.
Tegen het einde van de 20e eeuw begon het te kriebelen. Vanaf de vroege jaren '90 verschenen de eerste "hoogwaardige kantoren". Dit was het begin van de transformatie naar een plek voor creatieve en innovatieve bedrijven. Denk aan de Caballero Fabriek en Bink36 (vroeger de Centrale Werkplaats PTT), die nu een mix van bedrijven en gezellige horeca huisvesten. Dit laat zien dat de Binckhorst langzaam maar zeker van een industriegebied veranderde in een diverse economische omgeving.
Pametex: De Schrootkoning van de Binckhorst
Een echte icoon in de Binckhorst was Pametex, de "schrootkoning". De familie Kroesemeijer startte in Leiden rond 1890 met een handel in oud ijzer, papier en lompen. In 1965 verhuisde Pametex naar de Binckhorstlaan, pal in het industriële hart.
Ze waren vooruitstrevend in schrootverwerking. In 1969 installeerden ze hun eerste shredder, en in 1974 kwam de "mobiele autowrakkenpletter" (MAP), die wel 100 autowrakken per uur kon verwerken! Zelfs de gemeente bracht autowrakken naar Pametex, wat hun centrale rol in de regionale afvalverwerking benadrukte. Het pletten en shredderen van autowrakken was een perfect voorbeeld van die "ruige, stoere en rauwe" sfeer.
Helaas kwam er in 2005 een einde aan dit tijdperk toen Pametex fuseerde met Van Dalen en vertrok naar Moerdijk. Dit was een duidelijk teken dat zware industrie steeds minder paste bij de nieuwe stedelijke ontwikkelingsdoelen van de Binckhorst.
De Havens: Logistieke Aders van de Industrie
De waterwegen en havens waren superbelangrijk voor de economie van de Binckhorst. De Trekvliet, die Den Haag al sinds 1345 verbond met het Nederlandse binnenwaternetwerk, omvatte:
- Enkele kleine havens
- De grotere Binckhorsthaven
Tussen 1970 en 2000 werden deze havens vooral gebruikt voor de overslag van materialen voor de industrie, zoals de twee betoncentrales aan de Binckhorsthaven. De focus lag duidelijk op industriële bulkgoederen en grondstoffen. De Gemeentelijke Gasfabriek had zelfs een eigen spooraansluiting, wat zorgde voor een efficiënte aan- en afvoer. Hoewel het wereldwijde containervervoer toenam, bleven de Binckhorsthavens zich richten op industriële overslag.
Onuitgevoerde Dromen: Plannen die Nooit Werden
De geschiedenis van de Binckhorst is ook doorspekt met stedenbouwkundige plannen die nooit zijn gerealiseerd. Het "Structuurplan 1970" bijvoorbeeld, is "nooit vastgesteld". Critici noemden het zelfs het "Mausoleum van de CIAM", omdat het te rigide was en grootschalige sloop en cityvorming voorstelde. Gelukkig werd dit plan niet aangenomen, waardoor de Binckhorst zijn "ruige" karakter kon behouden.
Den Haag heeft een "rijke traditie van bouwplannen die niet zijn uitgevoerd". Oorzaken hiervoor waren vaak:
- Economische en praktische beperkingen
- Gebrek aan coördinatie tussen overheidsdepartementen
- Publieke en politieke weerstand (zoals bewonersprotesten in de Schilderswijk in 1968)
De niet-vaststelling van het "Structuurplan 1970" symboliseert de afwijzing van rigide stadsplanning. Gelukkig is er nu een meer flexibele aanpak, zoals te zien is in het 'Omgevingsplan Binckhorst' (na 2000), wat een meer organische ontwikkeling van de wijk mogelijk maakt.
Leuke Weetjes en Verhalen: De Menselijke Kant
Naast alle bedrijvigheid heeft de Binckhorst ook een rijke menselijke geschiedenis vol verrassende verhalen.
Kasteel De Binckhorst: Een Verhaal Apart
Het kasteel waarnaar de wijk is vernoemd, Kasteel De Binckhorst, ligt "onopvallend verstopt" tussen de industriële gebouwen. Dit eeuwenoude kasteel heeft een bizarre geschiedenis:
- In de jaren '30 was het een café en theetuin.
- Adalbert Smit huurde er ruimtes om in 1931 de Nationaalsocialistische Nederlandsche Arbeiderspartij (N.S.N.A.P. De Binckhorst) op te richten.
- Van 1942 tot 1958 functioneerde het als kinderweeshuis voor ontheemde kinderen uit de Tweede Wereldoorlog.
- In de kasteeltuin staat het allereerste Nederlandse herdenkingsmonument, ter nagedachtenis aan drie gesneuvelde soldaten in mei 1940.
- Tegenwoordig zit er een kinderdagverblijf, waar nu "kinderstemmetjes" te horen zijn.
Er is zelfs een hardnekkige mythe dat de onwettige kinderen van Koning Willem III in de kasteeltuin begraven liggen, al is daar nooit bewijs voor gevonden. Dit kasteel is echt een fascinerende anomalie in een industrieel landschap.
Bewoners en Tijdelijke Nederzettingen
Ondanks het industriële karakter woonden er wel mensen in de Binckhorst. Er was een kleine woonwijk met "portiekflats" en diverse "tijdelijke nederzettingen", zoals:
- Een Roma woonwagenkamp. De nabijgelegen Begraafplaats Sint Barbara toont de historische band met deze bevolking.
- Een asielzoekerscentrum.
Deze nederzettingen laten zien dat de Binckhorst een flexibele ruimte was, die vaak onderdak bood aan minder bedeelde groepen.
De Stem van de Bewoners: De Bewonerscommissie
De bewoners van de Binckhorst waren niet passief! Het bestaan van een "Bewonerscommissie De Binckhorst" (actief 1981-1999) getuigt van actieve betrokkenheid. Deze commissie hield zich bezig met lokale kwesties, zoals een enquête in 1997-1998 over het verplaatsen van een kinderspeelgelegenheid. Dit geeft een direct inkijkje in de dagelijkse zorgen en collectieve acties van de bewoners.
De Binckhorst: Een Wijk in Beweging
De Binckhorst was tussen 1970 en 2000 constant in beweging. Het behield zijn industriële wortels, maar zag ook de opkomst van kleinere bedrijven en de eerste "hoogwaardige kantoren". De niet-uitgevoerde stedenbouwkundige plannen zorgden voor een meer organische ontwikkeling en het behoud van het unieke karakter.
Onder het industriële oppervlak schuilde een rijke menselijke dimensie, van de geschiedenis van Kasteel De Binckhorst tot de tijdelijke nederzettingen en de actieve bewonerscommissies.
De periode 1970-2000 was cruciaal. De neergang van traditionele industrieën, het uitblijven van starre masterplannen en de diverse menselijke elementen creëerden de basis voor de latere transformatie. De "ruige, stoere en rauwe" sfeer is zelfs een gewaardeerd kenmerk geworden dat de gemeente probeert te behouden. Dit laat zien dat stedelijke ruimtes zich vaak op verrassende manieren ontwikkelen.
Dus, als je overweegt je in de Binckhorst te vestigen, weet dan dat je deel gaat uitmaken van een wijk met een rijke, dynamische geschiedenis en een spannende toekomst!